Τι θέλει η βαρύτητα στο διάστημα;
Ένα σχόλιο του Μιχάλη Τσιμπερόπουλου michael@tsimperopoulos.com
Η πιο βασική ερώτηση είναι το γιατί η ταινία ονομάζεται Gravity από την στιγμή που διαδραματίζεται σε ένα περιβάλλον που μόνο βαρύτητα δεν υπάρχει.
* Οταν πρωτοσυναντούμε τους αστροναύτες, το τραγούδι που παίζει ο αστροναύτης στο ραδιόφωνο λέγεται “Angels are hard to find”.
* Ξαφνικά χαλάει ο κόσμος, έρχονται τα πάνω κάτω, και η ηρωίδα μας βρίσκεται ολομόναχη.
* Εμφανίζεται ο αστροναύτης ως φύλακας-άγγελος και την δένει πάνω του, οδηγώντας την ασφάλεια.
* Επιστρέφοντας στο αμερικάνικο διαστημικό λεωφορείο, δεν υπάρχει παρά θάνατος, και η φιγούρα του “Μάρβιν του Αρειανού”, ενός κόμικ που είναι διάσημο για την κακία του και την δίψα του για παγκόσμια κυριαρχία. Σαφέστατο σχόλιο του Μεξικανού σκηνοθέτη για την αμερικάνικη κουλτούρα…
* Οι ήρωές μας ξεκινούν για τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Ακριβώς εκείνη την στιγμή, στο φόντο του είναι ο Νείλος, η γεννέτειρα της ζωής και ιερός ποταμός όλης της αφρικανικής ηπείρου.
* Οι ήρωες μας συνεχίζουν προς τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, όπου στην διαδρομή γινόμαστε μάρτυρες μιας στεγνής, δυτικού τύπου ψυχανάλυσης σχετικά με το πως έχασε η ηρωίδα μας το παιδί της, κάτι που το αποδίδει απλά στην κακή στιγμή, δεν το έχει αντιμετωπίσει συναισθηματικά και έχει μεταβληθεί σε μια μουδιασμένη ύπαρξη που απλά ακολουθεί μια καθημερινή ρουτίνα “σπίτι-αυτοκίνητο-δουλειά και πάλι πίσω”.
* Φτάνουν στον διαστημικό σταθμό, αλλά εκεί κόβεται ο ομφάλιος λώρος, ο συνδετικός ιμάντας μεταξύ τους, και ο φύλακας-άγγελος πρέπει να την αφήσει να προχωρήσει μόνη της και να κάνει την δική της προσπάθεια. Την καθησυχάζει πως όλα θα πάνε καλά.
* Μια από τις τελευταίες του φράσεις καθώς απομακρύνεται είναι το “πόσο λατρεύει να βλέπει την ανατολή στον Γάγγη”, τον ιερό ποταμό των Ινδουιστών.
* Η ηρωίδα μπαίνει στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, γδύνεται, και για λίγο αιωρείται στην εμβρυακή στάση, μόνη και φοβισμένη. Αυτή η εικόνα απαντάται σε όλες τις μυητικές ιστορίες από την αρχαιότητα. Το ταξίδι της ξεκινάει από εκείνη την στιγμή.
* Μπαίνει στον ρώσσικο σταθμό, οπου την περιμένει το εικόνισμα του Αγίου Χριστοφόρου (προστάτη των ταξιδιωτών).
* Μέσω ασυρμάτου, συνομιλεί με τον ψαρά (τυχαίο;) στην γή, παραδέχεται πως “δεν της έμαθε ποτέ κανείς να προσεύχεται” και κοιμάται για να πεθάνει, παραδομένη στην μοίρα της.
* Παρενθετικά, η ηρωίδα γαυγίζει, σαν την σκυλίτσα Λάικα, το πρώτο πλάσμα που στείλαμε στο διάστημα το 1957, και η οποία πέθανε μέσα στην κάψουλα από υπερθέρμανση και έλλειψη οξυγόνου λίγες ώρες μετά την εκτόξευση, γεγονός που αποκαλύφθηκε το 2002.
* Στα ελάχιστα δευτερόλεπτα που κοιμάται εξεθουνενωμένη, μεταξύ συνειδητού και υποσυνείδητου, καλεί τον φίλακα-άγγελο, ο οποίος την ταρακουνάει και –ως από μηχανής Θεός- την κάνει να σκεφτεί την λύση.
* Αυτή ξυπνά αποφασισμένη να ζήσει, και καθώς κατευθύνεται στον κινέζικο σταθμό, ζητάει μάλιστα από τον φύλακα-άγγελο να πάει αυτός να ψάξει να συναντήσει την κόρη της. Η ηρωίδα μας, έχει κάνει ένα πρωτόγνωρο -για αυτήν- άλμα πίστης.
* Καταφέρνει να μπει στον κινεζικο σταθμό, και εκεί την περιμένει το αγαλματάκι του Βούδα. Η πιο σημαντική ιδιότητα του Βούδα είναι πως ο ίδιος θεωρείται ως το “κέντρο της ισορροπίας” ή στα αγγλικά “the center of gravity”. Σύμφωνα με τον zazen διαλογισμό, ο ασκητής αναζητά την θέση γαλήνης μεταξύ σώματος, πνεύματος και ψυχής αναζητώντας το δικό του “center of gravity”, το δικό του κέντρο ισορροπίας μεταξύ παρελθόντος, παρόν και μέλλοντος.
* Ενώ η κάψουλα πέφτει στην ατμόσφαιρα, η ηρωίδα είναι σε μια zen πλέον κατάσταση, και ήρεμη λέει πως “άσχετα με το αν ζήσω ή πεθάνω, η διαδρομή θα είναι εξαιρετική. Είμαι έτοιμη.”
* Η ηρωίδα φτάνει στην γη, αφού πέφτει μέσα σε νερό, και αφού γδύνεται, αναδύεται μέσα από αυτό. Η γέννηση, η βάφτιση και το ταξίδι έχουν ολοκληρωθεί.
* Φτάνοντας στην όχθη λέει “Σε ευχαριστώ !”
* Σηκώνεται, και έχοντας πλέον βρει το δικό της “center of gravity”, έχει έρθει σε γαλήνη με το παρελθόν της και κάνει το πρώτο της βήμα προς το μέλλον.
Βέβαια, εννοείται πως το να έχει ίσως η ταινία ένα δεύτερο επίπεδο ανάγνωσης, δεν σημαίνει πως αυτό το επίπεδο είναι αυτόματα άξιο προσοχής ή λόγου, και αυτό πλέον εναπόκειται στον κάθε έναν από εμάς. Ομως είναι εκεί, υπάρχει.
Ο σκηνοθέτης περνάει την ηρωίδα από μια τρομακτική βιωματική εμπειρία, μέσα από συγκεκριμένα μυητικά στάδια, και την ταξιδεύει από τον δυτικό ορθολογισμό, διαμέσου της χριστιανικής θεώρησης, σε μια ανατολική ενδοσκόπηση και εύρεση ισορροπίας. Η ηρωίδα κατακτά ένα επίπεδο αφύπνισης μέσα από δοκιμασίες φωτιάς και νερού, όπως ο Ταμίνο και η Παμίνα στον Μαγικό Αυλό του Μότσαρτ.